. પ્રિય અનામિકા, હીરાલાલ સેન વિશે માહિતી આપવાની તારી વિનંતી મને દુ:ખદ આશ્ચર્ય આપે છે. દુ:ખ એટલા માટે કે હીરાલાલ સેન ભારતીય ફિલ્મ ઉદ્યોગના ઇતિહાસના એક કરુણ, ઉપેક્ષિત પાત્ર છે. આશ્ચર્ય એટલા માટે કે હીરાલાલ સેન જેવા ફિલ્મ-સર્જકના નામ અને કામને બંગાળ સિવાય બહાર ચર્ચે છે કોણ? આમેય, ઇતિહાસને હંમેશા વિવાદો અને અન્યાયો સાથે જ… Continue reading અનામિકાને પત્ર: 1808
પ્રિય અનામિકા, તમારા વિજ્ઞાનપ્રેમી મિત્રો ભારતમાં ઊટીની મુલાકાતે આવે છે અને સાથે વિશ્વવિખ્યાત કોસ્મિક રીસર્ચ લેબોરેટરીની મુલાકાત પણ લેવાના છે તે જાણી મને ખુશી થાય છે. એસ્ટ્રોનોમી અને એસ્ટ્રોફિઝિક્સ ક્ષેત્રોમાં ભારતના વૈજ્ઞાનિકોનું યોગદાન વધી રહ્યું છે, તે સર્વવિદિત છે. ટાટા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ફંડામેન્ટલ રીસર્ચ (ટીઆઇએફઆર, મુંબઈ) દ્વારા સંચાલિત ઊટીની કોસ્મિક રીસર્ચ લેબોરેટરી (સીઆરએલ) તેનાં… Continue reading અનામિકાને પત્ર: 1807
પ્રિય અનામિકા, વિશ્વ રાજકારણના પ્રવાહો ખૂબ ઉકળ્યા પછી ઠંડા પડતા જણાય છે. માનવજાત પર મંડરાયેલાં કાળાં વાદળો વચ્ચે આશાનાં કિરણો ફૂટતાં લાગે છે. તમારી મિત્રમંડળીએ શાંતિના શ્વાસ લઈ આધ્યાત્મિક ચર્ચા ભણી ઝુકાવ્યું તે આવકાર્ય છે. તમારી ચર્ચા અલમોડાના કસાર દેવી અને ક્રેંક્સ રિજની વાતો પ્રતિ દોરાય તે પણ મઝાની વાત. હિમાલયની વાતોએ મને હંમેશા આકર્ષ્યો… Continue reading અનામિકાને પત્ર: 1806
. પ્રિય અનામિકા, તમારા ગ્રુપની ચર્ચા હંમેશા રસપ્રદ હોય છે. તમારી સાથે ફોન પર વાત થતી રહેતી હોય છે, છતાં પત્રની આપલે પણ મઝાની લાગે છે. પત્રલેખનમાં અભિવ્યક્તિને અજબની મોકળાશ મળે છે. વળી વિચારધારાને સરળતાથી વહેવાનો મોકો મળતો હોવાથી પત્રરૂપમાં અભિવ્યક્તિ તેના ફલક અને ગહનતા – બંને મુદ્દે નિરાળી ભાત પાડે છે. ચર્ચા માટે ફેમિનિઝમ… Continue reading અનામિકાને પત્ર: 1804
. પ્રિય અનામિકા, તમારા ફ્રેંચ મિત્ર ઉત્તરાખંડના નીમકરોલી બાબાના ‘કૈંચી ધામ’ આશ્રમની તથા મીરતોલા આશ્રમની મુલાકાતે જવાના છે તે વાત જાણી. ભૂલાતા જતા મીરતોલા અલમોડાના ‘ઉત્તર વૃંદાવન આશ્રમ’ વિશે તમારા મિત્રવર્તુળમાં ચર્ચા થવાની છે તે ય સરસ. ઉત્તરાખંડની તપોભૂમિમાં તો નિજાનંદે રખડવાની મઝા પણ લૂંટવા જેવી! દુ:ખની વાત એ કે હવે તો આવા આશ્રમો સાથે… Continue reading અનામિકાને પત્ર: 1803
પ્રિય અનામિકા, દુનિયાની પરિસ્થિતિ દારુણ દાવાનળ જેવી બનતી જાય છે. ક્યાંથી જ્વાળા ભડકીને ક્યારે કયા ભાગને ભરખી જશે તે સમજાઈ શકે તેવું નથી. અમેરિકા અને ઉત્તર કોરિયા અણુયુદ્ધની ધમકીઓથી વિશ્વને ધ્રુજાવી રહ્યાં છે, ત્યારે રશિયાનું વલણ બળતાંમાં ઘી હોમી રહ્યું છે. ચીન જેવા દેશો લાલ આંખો દેખાડતાં રહીને પાડોશી દેશોને પ્રભાવિત કરતા રહે છે. જ્યાં… Continue reading અનામિકાને પત્ર: 1802
. પ્રિય અનામિકા, ફિલ્મ જગતની નવાજૂની પરની તમારી નોંધ ઉપયોગી છે. એ વાત સાચી કે ભારતીય સિનેમાના વિકાસની તવારીખનું દસ્તાવેજીકરણ અપૂરતું છે. કેટલીય ક્લાસિક ફિલ્મોની પ્રિંટ જ બચી નથી! અસંખ્ય ફિલ્મોના નિર્માણ સંબંધી મહત્ત્વની માહિતી મળતી નથી. વિવિધ સ્રોતોથી બોલિવુડનો જે ઇતિહાસ પ્રાપ્ય છે, તેમાં વિશ્વાસપાત્ર એકસૂત્રતા નથી. સંદિગ્ધ રીતે ખૂટતી કડીઓ ઘણી છે. તમારું… Continue reading અનામિકાને પત્ર: 1801
પ્રિય અનામિકા, ‘મુક્તપંચિકા’માં તમારા મિત્રોનો રસ મને ખુશી આપે છે. ગુજરાતની નવી પેઢીમાં એક વર્ગ ગુજરાતી ભાષામાં સર્જન તરફ ઢળી રહ્યો છે. શાળા – કોલેજમાં અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓથી માંડી ગુજરાતી ભાષામાં તાજગી આણવા થનગનતા સૌ માટે ગુજરાતીમાં નવસર્જનના દ્વાર ખુલવા જોઈએ. બસ, આવા ગુજરાતી ભાષાના નવસર્જકો માટે મુક્તપંચિકાની રચના પ્રેરણારૂપ છે. મુક્તપંચિકા નાના-મોટા… Continue reading અનામિકાને પત્ર: 1712
. પ્રિય અનામિકા, તમારા ગ્રુપમાં અધ્યાત્મમાર્ગી સભ્યો સક્રિય થયા છે તે જાણી ખુશી થઈ. તમે અવનવી કૃતિઓની ચર્ચા કરો છો તે સરસ. તારી ઇચ્છા મુજબ, અહીં મેં રચેલી એક મુક્તપંચિકા મોકલું છું. તેનો રસાસ્વાદ કરશો અને મને ચર્ચાનો સાર મોકલશો. મુક્તપંચિકા ** પાંપણ ખુલ્લી થઈ, ને દોડ્યાં ઈચ્છાઓનાં ટોળાં, આ ઝાંઝવડાંના જીવનરસ્તે. ***** પ્રતિભાવ જરૂર… Continue reading અનામિકાને પત્ર: 1711
. પ્રિય અનામિકા, તમારા વૈજ્ઞાનિક મિત્રોમાં થતી ગ્રેવિટેશનલ વેવ્ઝ વિશેની ચર્ચા રસભરી બની છે. એસ્ટ્રોફિઝિક્સ અને રેડિયો એસ્ટ્રોનોમીના ક્ષેત્રે અભૂતપૂર્વ પ્રગતિથી બ્રહ્માંડનાં રહસ્યો ખુલતાં જાય છે. સો વર્ષ અગાઉ આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇન દ્વારા પ્રકાશિત ‘જનરલ થિયરી ઓફ રિલેટિવિટી’માં સૂચિત ગ્રેવિટેશનલ વેવ્ઝની પ્રાયોગિક સાબિતી મળી ચૂકી છે. અમેરિકામાં ‘લિગો ઑબ્ઝર્વેટરીઝ’નાં લેસર ઇન્ટરફેરોમીટરથી આશ્ચર્યકારક પરિણામો મળ્યાં છે. લિગો… Continue reading અનામિકાને પત્ર: 1710
અનામિકા 